Tercüman Gazetesi Arşivi, Tercüman Gazetesi Yayınları’na intikal etmiş Osmanlı dönemi ve Cumhuriyet’in erken yıllarına ait elyazısı edebi, tarihi, tasavvufi metin ve eserler ve tiyatro çalışmalarından oluşan defterleri içermektedir.
Edebî eserler, şiir kitapları, romanlar, denemeler, hatıratlar; tarihî belgeler, askerî tarihler, resmî belgeler (lâyiha, tezkere, vakıf ve masraf defterleri); vahdet-i vücud, tevhid ve tekâmül mertebeleri gibi konulara odaklanan tasavvufi eser ve metinler; Osmanlı ve erken dönem Türk tiyatrosu çalışmaları koleksiyonun temel içeriğini oluşturmaktadır.
Bunların yanı sıra, toplumda tanınmış şahısların el yazısıyla kaleme aldığı eser ve yazışmaları içeren defterler de arşivde yer almaktadır. Koleksiyonun öne çıkan bölümlerinden biri, Sabri Kalkandelen ailesine ait şahsi defterler ve mektuplardır.
Bu el yazısı defterlerin bir kısmı yayımlanmış, bir kısmı yayımlanmış ancak nadir bulunan nüshalardan oluşmakta, bir kısmı ise hiç yayımlanmamıştır.
Özbek asıllı, Türk tarihçi ve siyaset bilimcisi Timur Kocaoğlu (1947-) Colombia Üniversitesi’nde doktora tezini savunan ilk Özbek ilim adamıdır.
Fon içerisinde Timur Kocaoğlu’na ait çok sayıda akademik çalışma, şahsi yazışma ve evrak bulunmaktadır. Kurtuluş Savaşı şehidi Doktor Yüzbaşı Şerafettin Bey’in el yazısıyla yazılmış şiir, hikâye ve piyeslerin yer aldığı defterler; Şerafettin Bey’in eşi Hasine Hanım’a, kardeşi şair Ahmet Kutsi Tecer’e ve babasına yazdığı mektuplar ile Osmanlı kartpostalları; Timur Kocaoğlu’nun babası Osman Kocaoğlu ile Kazak siyasi önderi Mustafa Çokay ve Ahmet Zeki Velidi Togan arasında yapılmış yazışmaların fotokopileri evrakın öne çıkan belgeleridir.
Veysel Paşa Evrakı, Osmanlı Devleti’nin son dönem müşirlerinden olan Veysel Paşa (1866-1892) ve oğlu Ali Rıza Paşa’ya (1901-1923) aittir. Evrak koleksiyonu paşaların, Balkanlar’da Manastır, Prizren, Yakova, İpek ve Kosova bölgelerindeki idari, askerî ve siyasi faaliyetleri ile şahsi işlerine dair yazışmalardan oluşmaktadır. 1866-1923 tarih aralığındaki fon, 141 belge, bir klasör ve 85 dosyada tasnif edilmiştir.
_Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi’nin 1916 yılında vefat ettiğinde bıraktığı malların idaresini Mehmed Tevfik Bey (Biren) vasi olarak üstlenmiştir. Gelirlerin aile fertleri arasında taksimi, yapılan harcamalar, malların idaresi gibi konular etrafında şekillenen evrak, önemli bir yeküne ulaşarak müstakil bir koleksiyon hâlini almıştır. 1916-1968 tarih aralığındaki 4048 belgeden oluşan fon, 17 klasör ve 1330 dosyada tasnif edilmiştir.
Yusuf İzzeddin Efendi ailesi