Gösterilen sonuç 4

Katalogda yer alan defterler, çeşitli kurumlardan ve sahaflardan temin edilmiş olup Osmanlı devlet teşkilatına ait muhtelif türlerdeki defterleri içermektedir. Farklı zamanlarda ve düzensiz biçimde kurumumuza ulaşan, konu bütünlüğü bulunmayan bu defterler bir araya getirilerek derleme bir katalog haline getirilmiştir.
Koleksiyon, maliye, tapu, nüfus gibi farklı idarî ve adlî alanlara dair defterleri bir araya getirmektedir. Defterler, içerik ve form açısından çeşitlilik gösterirken, Osmanlı bürokratik yapısının işleyişine, taşra-idare ilişkilerine ve toplumsal yapıya ışık tutan önemli bir birincil kaynak niteliği taşımaktadır.

İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi’nden dijitalleri temin edilen 5739 defterden oluşan veri tabanı “Şeyhülislâmlık (Bâb-ı Meşihat) Arşivi Defter Kataloğu” adıyla basılmış olan esere göre hazırlanmıştır. Defterler; XVI ila XX. yüzyıllar arasında Şeyhülislamlık, Rumeli Kadıaskerliği, Anadolu Kadıaskerliği, Nakibüleşraflık, İstanbul ve Bilad-ı Selase Kadılıkları, Bab-ı Meşihat meclislerine ait defterler ile bazı ilmiye sınıfı mensuplarının faaliyetlerine dair belgelerden oluşmaktadır. 5739 defterin dijitali, İSAM Kütüphanesi bünyesinde dijital olarak incelenebilmektedir.

Şer‘iyye Sicilleri, Osmanlı dönemine ait kadı mahkemelerinde tutulan defterlerdir. Osmanlı Devleti’nde merkezde ve taşrada toplumun hukukî muamelelerini içeren bu defterler Osmanlı tarihinin sosyal, iktisadi, hukuki, demografik ve mimari alandaki araştırmalar için önemli bir kaynaktır. Yerel idarenin işleyişini, şehirlerin yapısını ve toplumsal düzeni anlamak için birincil kaynak olarak kabul edilir. Günümüzde, bu siciller araştırmacılar için Osmanlı tarihinin derinliklerine inme ve mikro düzeyde incelemeler yapma imkânı sağlar.
Defterlerin içeriğinde mahkemeye intikal etmiş hukuki ihtilaflar, terekeler, miras taksimleri, evlenme- boşanma gibi medeni hukuku ilgilendiren her türlü kayıt, noter işlemleri (alım-satım, kiralama, bağış, borç alış- verişi, ödünç işlemleri), suçlara ilişkin davalar, belediyecilik faaliyetleri ve buna dair düzenlemeler, vakıflara ve/veya kamuya ait binaların tasarrufu, imarı ve tamirine ilişkin belgeler, merkezden gelen hükümlerin ve fermanların suretleri gibi toplumun sosyal ve iktisadi meseleleri yer alır.
Osmanlı Devleti’nde Şer‘iyye Sicillerinin en erken tarihli örnekleri Bursa kadılığına aittir. İlk örnekleri 1455 tarihli defterler, XIX. yüzyılın ikinci yarısında yeni mahkemelerin kurulması sebebiyle içerdiği konular açısından bir daralmaya uğramışsa da XX. yüzyıl başlarına kadar düzenli biçimde tutulmuştur.
İSAM Kütüphanesi Arşivi, İstanbul, Anadolu, Balkanlar ve Ortadoğu’nun bazı şehirleri de dahil olmak üzere dünyadaki en kapsamlı kadı sicilleri koleksiyonuna sahiptir. Veri tabanında kadı sicilleri ve ruznamçeler olmak üzere toplam 28.409 adet mahkeme defteri yer almaktadır. Defterler İSAM Kütüphanesi’nde dijital olarak incelenebilmektedir.

Asılları İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi’nde bulunan 6835 şahıs dosyasının dijitalleri, İSAM Kütüphanesi Arşivi’nde incelenebilmektedir. Dosyalar, şeyhülislamlık makamına bağlı olarak farklı kaza, bölge ve kademelerde görev yapan memurlara ait hâl tercümeleri, icazetname, nüfus ve maaş belgeleri gibi değişik birçok belgeden oluşmaktadır. Dosyaların bazıları sadece zarftan ibaret olup hâl tercümeleri bulunmamaktadır.