Fon ZE - Ebüzziya Ailesi Evrakı

Künye Alanı

Referans kodu

İKA ZE

Başlık

Ebüzziya Ailesi Evrakı

Tarih(ler)

  • 1864-1994 (Creation)

Tanımlama düzeyi

Fon

Miktar

178 klasör
3883 item

Context Alanı

Oluşturan

Ebüzziya Ailesi
(1849-1994)

Biographical history

Ebüzziya Mehmed Tevfik (1849-1913): Matbaacı, gazeteci, yazar, kûfî hattatı, arabesk süslemeci, halıcı ve politikacı. Matbaacılık tarihinin en önde gelen isimlerinden biridir. Yeni Osmanlılar hareketinin önemli temsilcilerinden muhalif bir aydındır. Avrupa’daki basın, yayın türleri, gazete ve matbaa tekniğindeki birçok yeniliği ülkesine taşıyan Ebüzziya Tevfik, sanatsal tasarımlarını zamanın gelişmiş teknikleri ile buluşturmuş ve Osmanlı’daki yayın ve matbaayı uluslararası kabul gören bir noktaya getirmiştir. Yaşadığı dönemin önemli yapıtlarını sanat değeri yüksek tasarımlarla basmıştır.

Talha Ebüzziya (1882-1921): Ebüzziya Tevfik ikinci oğlu, Velid Ebüzziya’nın abisi, Ziyad Ebüzziya’nın babasıdır. Konya sürgününden döndükten sonra II. Meşrutiyet’in İlanı (1908) ile beraber babasının yanında Tasvir-i Efkâr gazetesi ve Matbaa-i Ebüzziya’nın yayın işlerinde çalışmaya başladı. Babasının vefatından sonra Velid Ebüzziya ile beraber gazete ve matbaanın başına geçti. Milli Mücadele yıllarında gazete ve matbaanın başında olan Talha ve Velid Ebüzziyalar Ankara Hükümetinin gayri resmi sözcüsü oldu. İngilizlerin İstanbul’un işgali haberlerini tüm Anadolu’ya yayılmasında rolü bulunduğu için hapsedildi. Burada Verem hastalığına yakalanarak tedavi gördüğü İsviçre’de bir senatoryumda vefat etti.

Velid Ebüzziya (1884-1944): Babasının vefatından sonra abisi Talha Ebüzziya ile beraber gazete ve matbaanın yönetimine geçti. Bu dönemde gazetelerde resimler yayınlanmasına öncülük ederek gazeteyi daha çekici bir hale getirmiş ve gazete içeriklerinin zenginleşmesine katkıda bulunmuştur. Milli Mücadele yıllarında önemli gazetecilik başarılarına imza atan Velid Ebüzziya kurduğu iddia edilen «Mim Mim Grubu» isimli -işgal kuvvetlerinin Türk ordusundan toplayıp depolara kaldırdığı silah ve mühimmatı Anadolu’ya kaçırması için kurulan- yer altı teşkilatı ile İstiklal Madalyası aldı. Cumhuriyet’in İlanı’ndan (1923) sonra devrimlere aldığı karşı tutum sebebiyle İstiklal Mahkemelerinde yargılandı daha sonra beraat etti. Bu dönemde Zaman gazetesini yayınlayan Velid Ebüzziya gazete yazılarını bırakarak daha çok matbaa yayınları ile ilgilendi.

Ziyad Ebüzziya (1911-1994): Gazeteciliğe 1933 yılında amcası Velid Ebüzziya’nın çıkardığı Zaman gazetesinde başladı. Daha sonra Tasvîr-i Efkâr’da Velid Ebüzziya ile birlikte çalıştı (1940-1945). Velid Bey’in ölümünden sonra Cihat Baban’la birlikte aynı gazeteyi Tasvir adıyla çıkardı (1945-1949). 1950’de Demokrat Parti’den Konya milletvekili oldu. Robert College’da Türkçe, tarih, coğrafya öğretmenliği yaptı (1938-1943). Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin kurucu heyetinde yer aldı (1955-1960). İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nda öğretim görevlisi olarak çalıştı (1979-1985). Türk Kültürüne Hizmet Vakfı’nın kurucuları arasında yer aldı. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi’ne basın tarihiyle ilgili maddeler yazdı.

Arşiv

İSAM Kütüphanesi Arşivi (İKA)

Arşiv geçmişi

Gazeteci, matbaacı, politikacı olan Ebüzziya Mehmed Tevfik ile 01.01.1719 tarihinde başlayan ve torunu Ziyad Ebüzziya ile 17.03.1992 tarihinde son bulan evrak grubu ailenin 3 kuşağını ve 130 yıllık bir dönemin hadiselerini içine almaktadır. Ebüzziya Mehmed Tevfik, oğulları Talha ve Velid Ebüzziya ve Talha Ebüzziya'nın oğlu Ziyad Ebüzziya'ya ait belgeler, son dönem Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet sonrası entelektüel yaşamı ve siyasi gündemine ışık tutmaktadır. Ziyad Ebüzziya İslam Ansiklopedisi'ne, Ebüzziyâ Mehmed Tevfik ve Velid Ebüzziya maddeleri ile katkıda bulunmuştur.

Sağlama şekli

Satın alma (20.12.1994)

İçerik ve Yapı

Kapsam ve İçerik

Gazeteci bir aile olan Ebüzziya ailesinin gözünden Osmanlı Devleti’nin son dönemine ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına ait birincil kaynaklar sunan evrak, Ebüzziya ailesi ve Ziyad Ebüzziya olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. İlk belge grubu; gazeteci, yazar, yayıncı ve hattat Ebüzziya Mehmed Tevfik’le başlamakta, oğulları Talha Ebüzziya ve Velid Ebüzziya ile devam etmektedir. Ali Suâvi, Server İskit, Yunus Nadi, Recâizâde Mahmud Ekrem gibi Osmanlı son dönem aydınları ile yapılan yazışmalar, aileye ait yazışmalar, Tasvîr-i Efkâr gazetesinde yayımlanan makaleler, Matbaa-yı Ebüzziyâ’da basılan çok sayıda eser ve arabesk süslemeli eserlerle evrak grubu Osmanlı Devleti’nin son dönemine ışık tutacak çok değerli belge ve bilgiyi barındırmaktadır. İkinci belge grubu; Cumhuriyet döneminde yaşamış olan Ebüzziya Mehmed Tevfik’in torunu Ziyad Ebüzziya’nın, dönemin önde gelen isimleri ile yaptığı yazışmalar, Ebüzziya Matbaası’nda basılan özel koleksiyon niteliğindeki takvimler, kartpostal numuneleri vb. malzemelerden oluşmaktadır. Fon fotoğraf, gravür, harita ve gazete kupürü gibi çok zengin malzeme içeriğini barındırmaktadır. 1837-1993 tarih aralığındaki fon, 177 klasör ve 3878 dosyada tasnif edilmiştir.

Saklama Planı

Tarihi belge niteliği taşıdığından kalıcı olarak saklanacaktır.

Açık/Kapalı Fon

Açık Fon

Düzenleme sistemi

ISAD-G standardına göre düzenlenmiştir.

Erişim ve Yararlandırma Koşulları

Erişim

Evrak'ın katalog bilgisi ve belgelerin dijital görüntüleri online erişime açıktır. Belgelerin orjinalleri talep edildiği taktirde merkezimizde incelenebilmektedir.

Çoğaltma

Telif hakkı İSAM'a aittir. Kurum izni alındıktan sonra kopya almak mümkündür.

Dili

  • Arapça
  • İngilizce
  • Fransızca
  • Almanca
  • Osmanlı Türkçesi
  • Türkçe

Yazı dili

  • Arap
  • Latin

Dil ve yazı dili notları

Fiziksel özellikler ve teknik gereksinimler

Ağırlıklı olarak kâğıt olan koleksiyon içerisinde 40 adet dia ve fotoğraf bulunmaktadır. Dialar için araç gereklidir.
Bazı belgeler yıpranmış olduğundan okunabilir değildir.

Araştırma araçları

İSAM’ın hazırladığı veritabanı dışında önceden hazırlanmış bir liste, dizin veya katalog bulunmamaktadır.

İlintili/Yardımcı Materyaller

Orijinallerin bulunduğu yer

Belgelerin orjinalleri İSAM Kütüphanesi Arşivi (İKA) deposunda muhafaza edilmektedir.

Kopyaların bulunduğu yer

Belgelerin dijital kopyaları İSAM Kütüphanesi Arşivi (İKA)'nde mevcut harddisklerde muhafaza edilmektedir.

Tanımlamanın ilişkili birimleri

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi

İlişkili tanımlamalar

Notlar Alanı

Alternative identifier(s)

Anahtar Kelimeler

Konu

Yer/kurum

İsim

Tür

Tanımlama Kontrol Alanı

Tanımlama kodu

Kurum kodu

Kurallar ve/veya standartlar

ISAD-G standardına göre tasnif edilmiştir.

Durumu

Gözden geçirildi

Ayrıntı düzeyi

Tam

Oluşturma ve düzenleme tarihleri

Tasnifi 02.07.2014 tarihinde tamamlanmıştır.

Dili

  • Türkçe

Yazı dili

  • Latin

Kaynaklar

Ziyad Ebüzziya’nın, “Ebüzziya Mehmed Tevfik” (https://islamansiklopedisi.org.tr/ebuzziya-mehmed-tevfik) ve “Ebüzziya, Velid” (https://islamansiklopedisi.org.tr/ebuzziya-velid) maddeleri.
Turgut Kut’un “Matbaa-i Ebüzziya” (https://islamansiklopedisi.org.tr/matbaa-i-ebuzziya) maddesi.
Mustafa İsmet Uzun’un “Ebüzziya, Ziyad” (https://islamansiklopedisi.org.tr/ebuzziya-ziyad) maddesi.
Ziyad Ebüzziya’nın DİA’da basın ile ilgili çeşitli maddeleri bulunmaktadır.
Ebüzziya ailesi hakkında İstanbul Ansiklopedisi’nde de çeşitli maddeler mevcuttur.
Özgür Türesay Mecmua-i Ebüzziya ve Ebüzziya Tevfik hakkında Fransa’da yüksek lisans ve doktora olmak üzere iki tez çalışması yapmıştır. (http://ktp.isam.org.tr/?geldi=ara_ktpb&blm=sonuc&navdil=tr&wKitaplar=eb&wYazarlar=%C3%B6zg%C3%BCr+t%C3%BCres&wYayyerleri=&YnglnTrh=&-max=10&-find=).
Ömer Faruk Şerifoğlu’nun hazırladığı “Kültür ve Sanat Hayatımızda Ebüzziya Ailesi” başlıklı çalışma.

Arşivcinin notu

Kaba tasnif çalışmalarında yer alanlar: Dr. Kenan Yıldız, Dr. Ekrem Tak ve Ömer Faruk Şerifoğlu.
Kaba ve ince tasnifi Neslihan Aracı Güler ve Dr. Nuray Urkaç Güler, dijitalleştirme Volkan Kuru tarafından yapılmıştır.

Aksesyon alanı